دسته‌بندی دوربین‌های عکاسی براساس سنسور آنها: راهنمای انتخاب دوربینی که به درد شما می‌خورد

سنسور دوربین یکی از مهم‌ترین مواردی است که هنگام خرید دوربین باید به آن توجه داشته باشید؛ چرا که کیفیت تصویر خروجی شما را به طرز چشم‌گیری تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ ولی با این حال، خیلی از افراد در مورد سنسور دوربین‌ها اطلاع چندانی ندارند. در این مقاله، ما انواع مختلف سنسورها، تفاوت و کارایی آنها را برای شما دسته‌بندی کرده‌ایم تا هنگام خرید دوربین، تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید.

سنسور دوربین (Camera Sensor) چگونه کار می‌کند؟

یک سنسور در واقع از واحدهای ریزی به نام فوتوسایت (Photosite) تشکیل شده است که تعداد آنها را با مگاپیکسل اندازه گیری می‌کنند. بیایید تصور کنیم که هر فوتوسایت یک سطل دردار است. وقتی که شما دکمه‌ی شاتر را فشار می‌دهید، درِ این سطل‌ها برداشته می‌شود تا فوتون‌های نور به درون سطل بریزند. وقتی که شاتر بسته می‌شود، در دوباره رویِ این سطل‌ها (فوتوسایت‌ها) قرار می‌گیرد. پس از آن، فوتون‌های جمع شده به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شوند. قدرت این سیگنال‌ها بسته به این است که این سطل‌های دردار چه میزان فوتون جمع کرده‌اند و در نهایت کیفیت تصویر و جزئیات آن را تعیین می‌کنند.

چرا سنسور دوربین اهمیت دارد و هنگام خرید دوربین باید به آن توجه کنیم؟

هنگامی که با دوربین DSLR، بدون آینه یا اسمارت فون خود عکس می‌گیریم، شاتر باز می‌شود تا سنسور را در معرض نوری قرار دهد که وارد لنز می‌شود. همان‌طور که در قسمت قبل توضیح دادیم، فوتوسایت‌های روی سنسور دوربین مانند سطل‌های درداری هستند که پرتوهای نور را جمع می‌کنند. هر چقدر اندازه و تعداد این فوتوسایت‌ها بیشتر باشد، کیفیت تصویر خروجی نیز بیشتر خواهد بود که به این معناست که تصویر نهایی نور، رنگ و کنتراست بهتر و نویز کمتری خواهد داشت؛ پس در واقع، کیفیت تصویر خروجی به نوع سنسور دوربین بستگی دارد.

بعد از آن، پردازنده‌ی دوربین، داده‌هایی که این فوتوسایت‌‌ها جمع‌آوری کرده‌اند را به یک تصویر تبدیل می‌کند و در کارت حافظه ذخیره می‌کند. تعداد فوتوسایت‌های روی سنسور به عوامل مختلفی بستگی دارد ولی میزان آن بین۱۶ مگاپیکسل تا ۱۰۲ مگاپیکسل است. همچنین، سنسورها انواع مختلفی در اندازه‌های گوناگون دارند که در ادامه به آن  می‌پردازیم.

چند نوع سنسور دوربین داریم؟

متداول‌ترین نوع سنسور، به خصوص در دوربین های بدون آینه و DSLR، سنسورهای فول فریم (full frame)، APS-C و Micro Four Thirds هستند. سنسورهای مدیوم فرمت هم نوع دیگری از سنسورها هستند که در مقایسه با سایر انواع سنسورها گران‌تر و بزرگ‌تر هستند.

دوربین‌های کامپکت سنسورهای کوچک‌تری دارند اما با پیشرفت تکنولوژی در زمینه اسمارت فون‌ها، نسل جدیدی از سنسورهای بسیار کوچک ظهور کرده است که به آنها سنسورهای ۱ اینچی گفته می‌شود و عملکرد قابل قبولی هم دارند.

در ادامه هر یک از این نوع سنسورها را بررسی می‌کنیم.

سنسور مدیوم فرمت (Medium Format)

مدیوم فرمت بزرگترین نوع سنسور در دنیای دوربین‌های دیجیتال است. با این حال، مدیوم فرمت تنها در یک سایز ارائه نمی‌شود. مدیوم فرمت، گروه سنسورهای مخصوص به خودش را دارد و دارای معادل‌های منحصر بفرد خودش برای four thirds، APS-C و فول فریم است. سایز‌های سنسور مدیوم فرمت متفاوت هستند و در محدوده ی ۴۳.۸ در ۳۲.۹ میلی متر تا حدود ۵۳.۷ در ۴۰.۲ میلی متر قرار می‌گیرند.

دوربین‌های مدیوم فرمت به خاطر سنسورهای بزرگی که دارند همیشه از دوربین‌های فول فریم مشابه، بزرگ‌تر و سنگین‌تر بوده اند اما این داستان نیز در حال تغییر است؛ چرا که برندهایی مثل Hasselblad دوربین‌های کوچک‌تر بدون آینه‌ی  مدیوم فرمت مانند X1D II تولید کرده اند تا به عکاسان دوربین‌های سبک‌تر و جمع و جورتری ارائه دهند. دوربین جدیدتر Fujifilm GFX 100  نیز یک مدیوم فرمت بدون آینه با رزولوشن فوق العاده‌ی ۱۰۲ مگاپیکسل است.

سنسور فول فریم (Full Frame Sensor)

سنسور فول فریم، سنسور با سایز استاندارد ۳۵ میلی‌متری است، مانند فیلم‌های ۳۵ میلی‌متری در دوربین‌های فیلم و آنالوگ.

در واقع سنسور فول فریم، استاندارد اصلی سنسورهای بسیاری از دوربین‌های دیجیتال بدون آینه و DSLR است.

ابعاد سنسور فول فریم ۳۶ میلی‌متر در ۲۴ میلی‌متر است که تبدیل به مقیاسی برای سنجش سایز سایر سنسورها در دنیای عکاسی شده است. این سنسورها سنسورهای حرفه ای محسوب می شوند؛ چرا که تعداد مگاپیکسل بالایی دارند، رزولوشن تصویری منحصر بفردی ارائه می‌دهند و عمق میدان را بسیار حرفه‌ای تر از سنسورهای کوچک ثبت می‌کنند، حتی در نور کم.

یک نمونه دوربین DSLR فول فریم Canon EOS 5D Mark IV است که یک سنسور فول فریم  30 مگاپیکسل دارد. نمونه‌ای دیگر Nikon D850 با سنسور  45.7 مگاپیکسل است.

بسیاری از بهترین دوربین‌های بدون آینه، همراه با سنسورهای فول فریم عرضه شده‌اند. Sony a7R IV یک سنسور قدرتمند فول فریم ۶۰.۲  مگاپیکسل دارد و در واقع خیلی از عکاسان حرفه‌ای از این دوربین برای عکاسی‌های تبلیغاتی یا عکاسی مراسم عروسی استفاده می‌کنند.

دوربین‌های فول فریم به طور کلی گران‌تر از سایر انواع دوربین‌ها هستند، اما در بازار می‌توانید دوربین‌های فول فریم با قیمت مناسب هم پیدا کنید.

سنسور APS-C

این نوع سنسور با این هدف توسط تولیدکنندگان تولید شد که جایگزینی برای سنسور فول فریم باشد و نام آن مخفف Advanced Photo System Type-C است. بسیاری از دوربین‌های DSLR و بدون آینه، سنسور APS-C دارند. سنسور های APS-C مانند سنسورهای فول فریم سایز مشخص و دقیقی ندارند، اما معمولا اندازه‌ی آنها بین ۲۰.۷  میلی‌متر در ۱۳.۸ میلی‌متر تا ۲۸.۷  میلی‌متر در ۱۹.۱ میلی‌متر قرار دارد. سایز سنسورهای APS-C کنون ۲۲.۳ در ۱۴.۹ میلی متر است اما سایر برندها مثل نیکون، سونی، پنتاکس و …از  سنسورهای APS-C با سایز ۲۳.۶ در ۱۵.۶ میلی متر در دوربین های خود استفاده می کنند. بسیاری از دوربین ها مانند Canon EOS M50 Mark II، Fujifilm X100V، Sony Alpha a6600 و Nikon Z50 سنسورهای APS-C دارند.

سنسور APS-H

EOS-1D  اولین دوربین کنون بود که دارای سنسور APS-H بود و در سال ۲۰۰۱ رونمایی شد. شرکت کنون از چهار دوربین دیگر نیز رونمایی کرد که همه از لاین ۱D و دارای سنسور APS-H بودند، اما بعد از آن تولید آنها را متوقف کرد.

سنسور APS-H نسبتا از سنسور  APS-Cکه بسیاری از دوربین‌های بدون آینه و DSLR دارند بزرگ‌تر است اما از سنسور فول فریم معمولی کوچک‌تر است.

سنسور Four Thirds/Micro Four Thirds

Four Thirds که توسط شرکت‌های الیمپوس و پاناسونیک تولید شده است، استانداردی برای انطباق لنز و بدنه دوربین‌های عکاسی میان چند شرکت تولید کننده است. در مقایسه با سنسور فول فریم، سایز این نوع سنسور ۱۷.۳ در ۱۳ میلی‌متر با ضریب برش (crop factor) 2 است.

دوربین‌های بدون آینه از Micro Thirds Format System بهره می‌برند که برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ از آن رونمایی شد. سایز سنسور این سیستم  و ویژگی‌های کلی آن با   Four Thirdمشابه است، اما طراحی جمع و جورتر و فشرده‌تری دارد که در آن مکانی برای آینه‌ی متحرک و یا سایر بخش‌های مختص به دوربین‌های DSLR تعبیه نشده است.

نسبت تصویر در The Four Thirds System 4:3  است و در دوربین‌هایی مانند Blackmagic Design Pocket Cinema Camera 4K از آن استفاده شده است. Micro Four Thirds System از همان نسبت استفاده می‌کند، اما می‌تواند تصاویر را با نسبت‌های ۱۶:۹, ۳:۲ و ۱: نیز ضبظ کند. دوربین‌هایی مانند Olympus OM-D E-M1 Mark III و Panasonic Lumix G9 از این سیستم استفاده می‌کنند.

سنسورهای ۱ اینچی

لنزهای ثابت دوربین‌های پوینت اند شوت (point and shoot) و اسمارت فون‌ها از سنسورهایی استفاده می‌کنند که اندازه‌ی آنها بین ۱ تا ۱ و نیم اینچ و یا کوچک‌تر است. دوربین‌های کامپکتی مثل Panasonic Lumix DMC-LX10 از این نوع سنسورها دارند. این نوع سنسورها باعث م‌ شوند که کیفیت تصویر و ویدیوی این دوربین‌ها نسبت به دوربین های پوینت اند شوت عادی بالاتر باشد.

چه نوع سنسوری را انتخاب کنیم؟

به دنبال یک جواب مشخص برای این سؤال نگردید؛ چرا که سالهاست عکاسان سر اینکه چه سنسوری از همه بهتر است با هم بحث می‌کنند.

در واقع پاسخ به این پرسش بستگی به این دارد که هدف شما از عکاسی چست و چه انتظاراتی از دوربین خود دارید. در ادامه، راجع به اینکه هر کدام از این سنسورها به درد چه کاری می‌خورد و چه مزیت‌هایی دارد کمی توضیح می‌دهیم.

سنسور مدیوم فرمت

به طور کلی، سنسور دوربین هر چقدر بزرگ‌تر باشد، قابلیت دریافت نور بیشتری دارد. سنسورهای مدیوم فرمت، سنسورهای بزرگی هستند که نور زیادی دریافت می‌کنند و تصاویر بسیار باکیفیت با جزئیات زیاد ثبت می‌کنند. برای گرفتن تصاویر بسیار بزرگ روی بیلبوردها از دوربین‌های مدیوم فرمت ۱۰۲ مگاپیکسلی استفاده می‌کنند. این نوع دوربین‌ها به درد حرفه‌ای‌هایی می‌خورند که مشتری‌های قدرتمندی در زمینه‌های فشن، پرتره و به طور کلی عکاسی تجاری دارند، مشتری‌هایی که راضی کردنشان مشکل به نظر می‌رسد.

البته از آنجایی که سنسورهای مدیوم فرمت از بزرگترین انواع سنسورها هستند، بدنه‌ی بزرگی نیز دارند که بزرگتر و سنگین‌تر از دوربین‌های فول فریم DSLR هستند. بدنه بزرگ‌تر، سنسور بزرگتر و پردازنده‌ی بزرگ‌تر به معنای این است که باید برای آن قیمت بیشتری بپردازید که گاهی اوقات به دو یا سه برابر قیمت دوربین فول فریم بدون آینه نیز می‌رسد.

فول فریم

دوربین‌های فول فریم DSLR یا بدون آینه برای عکاسی حرفه‌ای ایده‌آل هستند و دوربین‌های مناسبی برای عکاسی فشن، عکاسی تبلیغاتی یا عکاسی عروسی محسوب می‌شوند.

سنسورهای فول فریم، فوتوسایت‌های بیشتری دارند؛ چرا که بزرگ‌تر از بیشتر سنسورها (به جز سنسورهای مدیوم فرمت) هستند ؛ به همین خاطر عملکرد خوبی در محیط های با نور کم از خود نشان می‌دهند.

تصاویری که با دوربین‌های فول فریم گرفته می‌شوند، جزئیات بسیار بیشتری دارند و می‌توان آن‌ها را بدون اینکه کیفیت خود را از دست بدهند در اندازه‌های بزرگ چاپ کرد و از آنجایی که سنسورهای بزرگ‌تری در مقایسه با اکثر سنسورها هستند، به تصاویر شما عمق میدان و بوکه‌های زیبایی می‌دهند.

البته دوربین‌های فول فریم هم بزرگ و سنگینند و هم دوربین‌های گران قیمتی محسوب می‌شوند.

APS-C

سنسورهای APS-C کوچکتر از سنسورهای فول فریم هستند که به این معناست که بدنه دوربین کوچک‌تر و سبک‌تر از دوربین‌های فول فریم است و دوربین ارزان‌تری نیز هست، اما با اینحال کیفیت تصویر و ویدیوی خارق العاده‌ای دارد. اما با این‌حال، سنسورهای APS-C کوچک‌تر هستند و مگاپیکسل‌های کمتری نیز دارند که به این معناست که در شرایط نوری کم، عملکرد ضعیف‌تری نسبت به دوربین‌های فول فریم از خود نشان می‌دهند.

Micro Four Thirds (MFT)

این نوع سنسور که اسمش هم از نسبت تصویر ۴:۳ می‌آید، از سنسورهای APS-C کوچک‌تر است اما با این حال هنوز هم کیفیت ضبط ویدیویی سینمایی خوب و قابل قبولی دارد.

همچنین، مشابه با سنسورهای  APS-C، دوربین‌هایی که سنسور Micro Four Thirds دارند، ارزان‌تر نیز هستند؛ اگرچه برخی مدل‌های آن که قابلیت ضبط ویدیوی حرفه‌ای دارند گرانترند.

اما بزرگ‌ترین عیب این سری سنسورها عملکرد ضعیفشان در شرایط نوری کم است؛ چرا که اندازه‌ی کوچک این سنسورها به معنای این است که فوتوسایت‌های کمتری دارند که باعث می‌شوند کیفیت تصویر در شرایط نوری کم پایین باشد.

سنسورهای ۱ اینچی

شاید تا اینجای مقاله متوجه شده باشید که سنسور دوربین هر چقدر بزرگ‌تر باشد قدرتمندتر است و به نظرتان سنسور ۱ اینچی زیاد کارایی نداشته باشد، اما باید بگوییم که در واقع سنسورهای ۱ اینچی نسبت به سایز کوچکی که دارند، عملکرد قابل قبولی از خود نشان داده‌اند و به خاطر سایز کوچکی که دارند هم ساخت آسان‌تری دارند و هم ارزان‌ترند.

سنسورهای ۱ اینچی در دوربین‌های کامپکت، پوینت اند شوت و اسمارت فون‌ها استفاده می‌شوند و گزینه‌های مناسبی برای ثبت تصاویر روزانه و تعطیلات خانوادگی شما هستند.

با پیشرفت تکنولوژی در زمینه‌ی اسمارت فون‌ها، اکنون انواع مختلفی از سنسورهای ۱ اینچی ساخته می‌شود و با اینکه عملکرد عالی‌ای در نور کم ندارند اما به طور کلی قابل قبولند و خصوصا برای فعالیت در پلتفرم‌های گونانوگون شبکه‌های اجتماعی بسیار ایده‌آل هستند. نکته‌ی بسیار جالب دیگری که باید در مورد این سنسورها به خاطر داشته باشید، این است که آخرین مدل‌های اسمارت فون ها به تازگی از تکنولوژی  “computational photography”  استفاده می‌کنند و شاید چندین سال طول بکشد تا دوربین‌های دیجیتال نیز از این فناوری بهره‌مند شوند.

جمع‌بندی

اینکه چه نوع سنسوری به درد شما می‌خورد کاملا بستگی به نوع کار شما با دوربین دارد و به همین خاطر بسیار مهم است که قبل از اینکه سراغ انتخاب دوربین بروید، از انواع مختلف سنسورها و اینکه هرکدام برای چه کاری مناسب است اطلاعات کافی داشته باشید.

همان‌طور که در این مقاله توضیح دادیم، برخی از سنسورها کیفیت تصویرکافی و مناسبی را برای پرینت‌های سایز بزرگ به شما نمی‌دهند ولی در عوض عکس‌های بسیار خوبی برای آلبوم‌های خانوادگی یا به اشتراک گذاشتن در شبکه‌های اجتماعی می‌گیرند. یا مثالی دیگر، دوربین‌های مدیوم فرمت یا دوربین‌هایی که به طور کلی سنسورهای بزرگ‌تری دارند، سنگین‌تر و گران‌ترند ولی دوربین‌هایی با سنسورهای کوچک‌تر هم هستند که کیفیت قابل قبولی دارند ولی نه تنها ارزان‌ترند بلکه قابل حمل، سبک و جمع و جور نیز هستند.

پس می‌توانیم بگوییم هر سنسور و هر دوربینی به درد کار و وظیفه‌ی مشخصی می‌خورد؛ بنابراین، پیش از اینکه دوربین خود را انتخاب کنید، ابتدا نوع کاربری آن را برای خودتان مشخص کنید. آیا قرار است این دوربین را صرفا برای ثبت عکس‌های خانوادگی و دوستانه بخرید یا می‌خواهید مشتری‌های سخت‌گیر عکاسی پرتره و تجاری‌تان را راضی نگه دارید؛ چرا که برای هر کدام به سنسور و دوربین متفاوتی نیاز دارید.

اگر به دنبال آشنایی بیشتر با انواع دوربین عکاسی هستید و نیاز به راهنمایی برای خرید دوربین عکاسی خود در هر سطح از عکاسی دارید، حتما به مقاله آن سر بزنید!