زیر و بم عکاسی لنداسکیپ (طبیعت) برای تازهکاران و علاقمندان؛ ابزار، نکات و تکنیکها
عکاسی لنداسکیپ طبیعت چیزی فراتر از ثبت تصاویری از غروبهای زیبا یا درختان رنگارنگ است. عکاسی لنداسکیپ یعنی دانستن اینکه چطور بهترین استفاده را از دوربین خود ببریم. گوشیهای هوشمند و دوربینهای دیجیتال کامپکت معمولا زیبایی فضاهای باز را بهخوبی ثبت نمیکنند. برای گرفتن عکسهای خیرهکنندهای که در گالریها یا اینترنت میبینید، باید از تجهیزات مناسبی استفاده کنید و با نکات و تکنیکهای عکاسی طبیعت حرفه ای آشنا شوید. در ادامه با تجهیزات و تکنیکهای عکاسی طبیعت بیشتر آشنا میشویم.
عکاسی لنداسکیپ (طبیعت) چیست؟
عکاسی لنداسکیپ یعنی گرفتن عکس از صحنهای طبیعی یا فضای باز بهشیوهای هنرمندانه و تأثیرگذار برای جلب توجه بیننده. عکاسی طبیعت از محبوبترین ژانرهای عکاسی است. همه ما در گردش و سفرهای خود مجذوب مناظر زیبا میشویم. با یادگیری اصول عکاسی میتوانیم تجربههای بهیادماندنی خود را به آثار هنری زیبا تبدیل کنیم.
گرچه عکاسی طبیعت شامل دستههایی مانند عکاسی ماکرو، حیات وحش و گلها نیز میشود، تأکید ما در اینجا بیشتر بر عکاسی از مناظر طبیعی است. مناظر طبیعی میتوانند عناصر غیرطبیعی مانند ساختمانها و جادهها را نیز شامل شوند. با افزودن عناصر غیرطبیعی میتوانیم چشماندازها و مناظر را جذابتر کنیم. در عکسهای خود میتوانید افراد را نیز وارد کنید. ولی آنها کانون توجه عکس نیستند، بلکه تنها بخشی از صحنهای گستردهتر به شمار میروند. انسانها و حیوانات به منظره زندگی میبخشند و موجب میشوند که بیننده بهتر بتواند مقایس و اندازهها را درک کند.
تجهیزات لازم برای عکاسی طبیعت
دوربین عکاسی
بهترین دوربینهایی که میتوانید برای عکاسی از مناظر طبیعی استفاده کنید، دوربینهای DSLR و بدون آینه (mirrorless) هستند. گرچه گوشیهای هوشمند امروزی نیز عکسهای بسیار خوبی میگیرند، هنوز هم نمیتوانند از نظر کیفیت با دوربینهای حرفهای رقابت کنند. دوربینهای DSLR و بدون آینه، جدای از اندازه سنسور بزرگتر که تصاویر باکیفیتتری را تولید میکند، تنظیمات بیشتری دارند و میتوانید نوردهی عکسهایتان را کاملا سفارشی کنید. از بهترین دوربینهای عکاسی منظره میتوان به Nikon D780، Sony Alpha a7S III و Canon EOS R5 اشاره کرد.
دوربینهای ارزانقیمتی نیز در بازار وجود دارد، ولی برای دستیابی به بهترین نتایج سراغ یک دوربین فولفریم با سنسور ۳۵ میلیمتری بروید تا بتوانید عریضترین نماهای ممکن را با لنزهایتان ثبت کنید.
لنز
دوربینتان را به لنزی مجهز کنید که برای عکاسی طبیعت ساخته شده است. برای عکاسی از مناظر طبیعی به لنزی با زاویه باز نیاز دارید که پرسپکتیو وسیعتری میدهد و میتوانید بیشتر صحنه را در عکستان جای دهید. لنزهای واید فاصله کانونی کمتری دارند (۳۵ میلیمتر و کمتر)، ولی عکاسان منظره مشتاق معمولا از لنزهایی با فاصله کانونی کمتر از ۲۴ میلیمتر (لنز التراواید یا ultra-wide angle lens) استفاده میکنند.
استفاده از لنزهای کمتر از ۲۴ میلیمتر به شما نماهایی عریضتر و گاهی مخدوش (distorted) میدهد که بعضی از عکاسان دوست ندارند. بنابراین بهتر است بررسی کنید که چه لنزی برای شما و دوربینتان مناسب است.
تمیز نگهداشتن لنز نیز بسیار مهم است. کثیفی عنصر جلویی لنز دوربین میتواند عمر پوششهای مهم لنز را کوتاه کند و بر عکسهای شما تأثیر منفی بگذارد. نحوه تمیزکردن لنز دوربین اهمیت زیادی دارد. تمیزکردن لنز دوربین از مهارتهای ضروری برای همه عکاسان است.
سهپایه
یکی از مهمترین تجهیزات لازم برای عکاسی لنداسکیپ از طبیعت سهپایه است. سهپایه با کمک به کاهش لرزش دوربین موجب میشود که عکسهایی تار نگیرید، بهویژه در زمانی که از سرعت شاتر پایینتری استفاده میکنید. با استفاده از سهپایه میتوانید با ISO پایینتری کار کنید تا در محیطهای تاریکتر از ایجاد نویز جلوگیری کنید.
سهپایه ارزان نخرید. باید بهترین سهپایه را برای نیازهایتان تهیه کنید؛ سهپایهای قوی و پایدار که حتی در وزش باد نیز دوربینتان را نگه دارد و سبک که حملش آسان باشد. نکته مهم دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که در عکاسی فضای باز همیشه نمیتوانید سهپایه را روی سطحی صاف قرار دهید؛ گاهی باید آن را روی سنگها یا چمن نرم نصب کنید. بنابراین بهدنبال سهپایهای با کفی میخی و لاستیکی باشید. سهپایههای حرفهای دارای کفیهای لاستیکی هستند که با پیچاندن آنها به کفی میخی تبدیل میشوند.
ریموتشاتر
یکی از لوازم جانبی که بسیاری از عکاسان طبیعت مبتدی از آن غافل میشوند، ولی بسیاری از عکاسان حرفهای توصیه میکنند که در کیف دوربینتان قرار دهید، ریموتشاتر است. وقتی نمیتوانید از سرعت شاتر بالا استفاده کنید، ریموتشاتر میتواند بسیار مفید باشد. این ریموت کوچک به دوربینتان متصل میشود تا وقتی که باید در طول نوردهیهای طولانی شاتر را فشار دهید، مجبور نباشید دوربین را لمس کنید و تصاویرتان تار نشوند.
نکات و تکنیکهای عکاسی طبیعت
آشنایی با مبانی نوردهی دستی
با قراردادن دوربینهای DSLR یا بدون آینه در حالت دستی با مثلث نوردهی (شاتر، دیافراگم و ISO) آشنا شوید. شاتر، دیافراگم و ISO با مقداری عددی اندازهگیری میشوند و بر میزان نور واردشده به لنز اثر میگذارند.
- سرعت شاتر: تعیین میکند که شاتر چقدر سریع یا آهسته بسته شود تا پس از فشردن دکمه شاتر گرفتن عکس انجام شود.
- دیافراگم: مقدار نظری بیانشده بهصورت عدد f (f-number) برای تعیین اندازه عنبیه لنز دوربین (lens iris) است که میزان نوری را که وارد لنز میشود و بر عمق میدان اثر میگذارد، تنظیم میکند.
- سطح ISO: حساسیت دوربین به نور موجود را اندازهگیری میکند.
در تنظیمات دستی میتوانید مقدار هریک از این موارد را تعیین کنید. ترکیب درست آنها موجب میشود که نوردهی مناسبی برای عکس خود داشته باشید. وقتی متوجه شوید که این سه مورد چگونه کار میکنند و بر یکدیگر اثر میگذارند، میتوانید تنظیمات مناسب برای گرفتن بهترین عکسها را پیدا کنید.
نورپردازی مناسب
در عکاسی طبیعت خورشید منبع نور اصلی شماست. بنابراین باید زمان عکسبرداریتان را طوری برنامهریزی کنید که نور خورشید خیلی شدید نباشد، زیرا نور پراکنده و ظریف موجب میشود که رنگهای واقعی آشکار شوند و عکستان طبیعیتر شود. تسلط بر نور طبیعی در عکاسی طبیعت به کمی آزمونوخطا نیاز دارد.
عکاسان طبیعت معمولا در ساعات طلایی روز، یعنی درست پس از طلوع و قبل از غروب خورشید، عکس میگیرند تا ترکیب زیبایی از آبی و نارنجی را در آسمان ثبت کنند. برای درک ویژگیهای نوری عکاسی در زمانهای مختلف روز وقت بگذارید تا بتوانید بر اساس آن زمان عکاسیتان را برنامهریزی کنید.
بازی با فیلترها
عکاسان طبیعت معمولا برای بهبود تصاویرشان از دو نوع فیلتر لنز دوربین استفاده میکنند. یکی فیلتر پلاریزه (polarizing filter) است که بازتابها را کنترل میکند، تابش و اشعههای خیرهکننده را مهار میکند و آسمان را به رنگ آبی تیره درمیآورد تا ابرها مشخصتر شوند. فیلتر دیگر نیز فیلتر ND است که مقدار مشخصی از نور ورودی به لنز را فیلتر میکند تا امکان استفاده از سرعتهای شاتر آهستهتر، دیافراگمهای بازتر و سطوح ISO بالاتر بدون نوردهی بیش از حد تصویر فراهم شود. فیلترهای پلاریزه فورا رنگها و ظاهر کلی عکسهای طبیعت را بهبود میدهند. ولی ممکن است که برای استفاده بهتر از فیلتر ND در تکنیکهای رایج عکاسی طبیعت لازم باشد که کمی به آنها عادت کنید.
ترکیببندی معنادار
به ترکیببندی تصویرتان توجه کنید. گاهی وقتی که عکسی را از موقعیت دیگری میگیرید که کمی متفاوت است، بهشدت تغییر میکند. خوشبختانه چند تکنیک و قانون ترکیببندی وجود دارد که با رعایت آنها میتوانید علاقه بینندگان عکس را برانگیزید و پیامتان را به آنها منتقل کنید.
بعضی از رایجترین تکنیکها شامل سادهسازی (simplification)، تشخیص جهتگیری مناسب تصویر برای منظره، قانون یکسوم، استفاده از خطوط هدایتگر (leading lines) و ایجاد تعادل در تصویر هستند. وقتی به آنها عادت کنید عکسهایتان بهتر و جذابتر میشوند.
اطمینان از درستبودن فوکوس
بخشی از ترکیببندی عکس مربوط به اطمینان از فوکوس دقیق روی سوژه اصلی است. در بیشتر موارد این یعنی سوژه واضح باشد و بقیه کادر بهاندازهای محو شود که سوژه برجسته شود. برای این کار دیافراگم لنز را کاملا باز نگه دارید (ترجیحا با دیافراگم f/2.8 یا بیشتر) تا عمق میدان کمتر شود. عکاسان طبیعت معمولا روی پیشزمینه (foreground) یا پسزمینه (background) فوکوس میکنند. آنها به فوکوس روی بخش کوچکتری از فریم (مانند سایر ژانرهای عکاسی) تمایلی ندارند.
نقطه یا نقاط فوکوس را با انتخاب آنها در داخل منظرهیاب (viewfinder) یا با استفاده از حلقه فوکوس (focus ring) دستی روی لنز تنظیم کنید. با عکاسی در حالت اولویت دیافراگم (aperture priority mode) میتوانید تنظیمات f-stop را بررسی کنید تا ظاهری را که برای عکستان میخواهید به دست بیاورید. فراموش نکنید که دیافراگم بازتر عمق میدان کمتری ایجاد میکند و دیافراگم باریکتر موجب بیشترشدن عمق میدان میشود. برای داشتن واضحترین فوکوس در بیشتر صحنه با f-stop نسبتا باریکی عکس بگیرید. معمولا F/11 نقطه شروع خوبی برای عکاسی طبیعت است. دقت کنید که این عمق میدان چگونه است و در صورت نیاز تغییراتی را ایجاد کنید.
گنجاندن عناصر پیشزمینه جالب
یکی از مشکلات بسیاری از عکسهای طبیعت این است که سوژه دور است و چیزی برای دیدن در پیشزمینه وجود ندارد. این موجب میشود که تصویر یکنواخت و بدون تنوعی داشته باشید. وقتی به چشماندازی خیرهکننده نگاه میکنید، به صخرهها، گیاهان یا حتی گودالهای آب نزدیکی نیز توجه کنید که میتوانند تصویرتان را جالبتر کنند و حس قویتری از بعد سوم را ایجاد کنند.
با لنز زاویهباز میتوانید کاملا به سوژه پیشزمینه نزدیک شوید و همچنان همهچیز را واضح نگه دارید. البته با این کار پسزمینه کمتر برجسته خواهد بود. سعی کنید بهاندازه کافی از سوژه پیشزمینه فاصله بگیرید تا منظره همچنان موضوع اصلی عکستان باشد.
عکاسی در فرمت RAW
برای رسیدن به نتایج بهتر بهجای JPEG معمول، در فرمت تصویر RAW عکاسی کنید. عکسهای RAW تمام اطلاعات تصویر را حفظ میکنند و این موجب میشود که عکسهایی باکیفیتتر بگیرید. فرمت JPEG فایلها را فشرده میکند و درنتیجه دادههای تصویری کمتری تولید میشود. در فایلهای RAW ویرایش عکس برای بهبود رنگ، اصلاح تراز سفیدی (white balance) و سایر تنظیمات دیجیتالی ضروری آسانتر است.
خلاقیت
اگر بخواهید از همان نقاط و مناظری عکس بگیرید که دیگران میگیرند، عکسهایی شبیه آنها خواهید داشت. جدای از عکاسی با نوردهی مناسب و اطمینان از وضوح و تاری قسمتهای موردنظر، تنها چیزی که عکسهایتان را متمایز میکند، خلاقیت شماست. بهجای اینکه صرفا از صحنه مقابلتان عکس بگیرید، به راههایی برای روایت یک داستان یا ارائه تجربه بصری متفاوتی فکر کنید. بسیاری از عکاسان طبیعت تماموقت از انواع این مفاهیم برای متمایزکردن کارهایشان استفاده میکنند. برای گرفتن عکسهایی جذابتر و خاصتر:
- از انعکاس آب استفاده کنید؛
- با «فضای منفی (negative space)» بازی کنید؛
- یک عنصر انسانی اضافه کنید؛
- عکسهای پانورامیک بگیرید؛
- در شرایط آبوهوایی نهچندان مساعد عکاسی کنید؛
- از تکنیک کادر در کادر (sub-framing) در صحنههایتان استفاده کنید؛
- فیلترهای مادون قرمز را امتحان کنید.
پسپردازش (Post-Process) تصاویر
معمولا از برنامههای پسپردازش تصویر مانند Adobe Photoshop و Lightroom برای ویرایش عکس در سطح حرفهای استفاده میشود. میتوانید از آنها برای واردکردن تصاویر RAW و انجام انواع ویرایش در عکسهایتان استفاده کنید. اگر در زمینه ویرایش عکس مهارت ندارید، آموزشهای آنلاین فراوانی درمورد ویرایش و تغییر عکس وجود دارد. توجه داشته باشید که اگر لنز دوربین را بهخوبی تمیز نکنید، ممکن است که برای خلاصشدن از ذرات گردوغبار و لکهها در پسپردازش به زمان بیشتری نیاز داشته باشید.
تغییر فوکوس
تغییر فوکوس را میتوان به دو صورت تفسیر کرد:
- عناصری در عکس را که میخواهید رویشان فوکوس کنید، تغییر دهید، مثلا از قانون فاصله هایپرفوکال (hyperfocal distance) یا فوکوس بر یکسوم مسیر تا منظره موردنظر استفاده کنید. آزمایش تکنیکهای پیشرفته مانند انباشت فوکوس یا فوکوس استکینگ (focus stacking) برای بهحداکثررساندن عمق میدان نیز در این دسته قرار میگیرد. در عکاسی طبیعت مکانهای زیادی وجود دارد که میتوانید رویشان فوکوس کنید.
- تغییر فوکوس را میتوان تغییر موضوعی که از آن عکس میگیرید نیز در نظر گرفت. برای نمونه، ممکن است که بخواهید عناصر انسانی را وارد عکس خود کنید. این میتواند شامل افراد، ساختمانها، وسایل نقلیه و سازههایی مانند اسکلهها باشد. آنها حسی از مقیاس را ایجاد میکنند، امکان کنار هم قراردادن طبیعت و انسان را فراهم میکنند و به شما امکان میدهند که داستان بصری متفاوتی داشته باشید.
نزدیکتر شدن
به محیطها، فرهنگها و مکانهای دیگر نزدیک شوید. البته باید این کار را بهشکلی ایمن و در چهارچوب دستورالعملهای محلی و بدون آسیبرساندن به محیطزیست انجام دهید. مناظر در مکانها و کشورهای دیگر متفاوتاند. در همین ایران نیز بیابانهای رنگارنگ مرکزی، طبیعت سرسبز شمال، کوهستانهای زیبای غربی و سواحل زیبای شمالی و جنوبی را داریم. سفرکردن موجب میشود که بتوانید مهارت خود در عکاسی طبیعت را افزایش دهید و تجهیزات خود را در محیطها و شرایط آبوهوایی مختلف آزمایش کنید.
بازیکردن با عمق
بسیاری به شما میگویند که عکاسی منظره یعنی تصاویر فوقالعاده گستردهای که چشمانداز وسیع و پهناوری را نشان میدهند. گرچه این در بسیاری از موارد مهم است، تصاویر منظره میتوانند با لنزهای تلهفوتو در فواصل کانونی طولانی نیز ثبت شوند. عکاسی منظره را در هیچیک از این دستهها قرار ندهید و روی ویژگی دیگری که مهمتر است، یعنی عمق یا عمق میدان تمرکز کنید.
بدون وجود عمق در تصاویر منظرهتان، در بیان داستان واقعی و نشاندادن لایهها، بافتها و ویژگیهای شگفتانگیزی که مختص مناظری هستند که از آنها عکس میگیرید، موفق نخواهید بود. چه با نمای باز عکاسی کنید و چه بسته، باید دوربینتان را طوری تنظیم کنید که در ثبت عمق میدان قوی موفق باشد. بهترین راه برای انجام این کار این است که با مقدار f-stop بالاتری عکاسی کنید که موجب داشتن قطر دیافراگم کمتر و عمق میدان بیشتر میشود. اگر شرایط نوری اجازه میدهد، سعی کنید در محدوده f/7.1-f/16 بمانید. این منجر به ایجاد عمق چشمگیرتری در تصاویرتان میشود که عنصر تعریفکننده عکاسی منظره است.
نمایش مقیاس
نشاندادن مقیاس دقیق و دراماتیک، بهویژه با سوژههای انسانی، ابزار بسیار خوبی است. تسلط پیداکردن بر این کار نیازمند زمان است، زیرا برای قراردادن افراد در موقعیت مناسب به نگاه دقیقی نیاز دارید. شما که نمیخواهید سوژهها در سایههای منظره گم شوند. باید کاری کنید که آنها با آسمان روشن، عناصر موجود در زمین یا پرتوهای آفتاب در کادرتان برجسته و مشخص شوند.
پس از تسلطیافتن بر موقعیتیابی سوژهها میتوانید تکنیکهای مختلفی را امتحان کنید. تکنیکهایی مانند عکاسی گسترده و عریض و ثبت منظرهای وسیع با سوژه انسانی خود یا استفاده از لنز بلند برای فشردهکردن منظره و افزودن پرسپکتیوی قوی به تصاویر که موجب میشود چشمانداز پسزمینه بسیار نزدیکتر و با جزئیات فراوان و زیبا به نظر برسد.
توجه به آسمان
معمولا عدم وجود تعادل مناسب میان زمین و آسمان موجب خرابشدن تصاویر منظره میشود. این مسئله به اینکه آسمان در آن موقعیت چگونه به نظر میرسد، بستگی دارد. آسمانی آبی یا آسمانی با ابرهای سفید زیبا یا آسمانی تیره و ترسناک میتوانند از ویژگیهای مثبت عکس شما باشند. شاید بخواهید آسمان بیشتر و زمین کمتری را در کادر جای دهید. حتی میتوانید از فیلتر پلاریزه برای عمیقکردن رنگ آبی و افزایش کنتراست با ابرهای سفید استفاده کنید. ولی اگر آسمان خاکستری مات و یکنواخت است، بهتر است که آسمان را به حداقل رسانده یا کاملا حذف کنید.
توجه به کنتراست
کنتراست در عکاسی طبیعت بسیار مهم است. چه کنتراست میان آسمان آبی زیبا و منظرهای بیابانی باشد و چه کنتراست جنگل بارانی انبوه، سبز و معتدل با آبهای فیروزهای، باید بتوانید این کنتراست را در تصاویر خود منعکس کنید. یکی از ابزارهای عالی برای ثبت کنتراست فیلتر پلاریزه است. فیلتر پلاریزه، که معمولا در جلوی لنز متصل میشود، بر اساس تنظیمات دستی عکاس میتواند سطح کنتراست را بهطور چشمگیری افزایش دهد. فیلتر پلاریزه میزان درخشش یا انعکاس تصویر را نیز کاهش میدهد، یعنی در عکاسی با فیلتر پلاریزه کنترل بسیار زیادی خواهید داشت.
استفاده از انعکاس تصاویر در آب
در عکاسی در فضای باز بستری از آب میتواند دو عنصر مهمِ حرکت و بازتاب را ایجاد کند. آب امکان نمایش حرکت در منظره را ایجاد میکند. در عکاسی از آبشار یا چشمهای جوشان اگر سهپایه همراهتان باشد، میتوانید دوربین را روی سرعت شاتر کم (حدود ۱ تا ۳ ثانیه) تنظیم کنید تا حرکت نرم آب را ثبت کند. این حرکت در تضاد با منظرهای واضح و بیحرکت بسیار زیباست.
آب امکان نمایش انعکاس را نیز فراهم میکند. دریاچه یا رودی ساکن که منظرهای را منعکس میکند، فوقالعاده زیباست. برای رسیدن به این افکت بهتر است که در اوایل صبح یا اواخر عصر قبل از وزش باد یا پس از آرامشدن آب عکاسی کنید. اگر برای افزایش کنتراست فیلتر پلاریزه میخرید، توجه داشته باشید که این فیلترها انعکاس را خنثی میکنند. بنابراین حتما در زمان عکاسی از انعکاس آب و کارکردن با فیلترهای پلاریزه آنها را بهدرستی تنظیم کنید.
چطور از عکاسی طبیعت درآمد داشته باشیم؟
عکاسی طبیعت لزوما نباید سرگرمی باشد. اگر به گرفتنهای عکسهای خیرهکننده از مناظر طبیعی علاقه دارید، میتوانید این سرگرمی را به حرفه خود تبدیل کنید. هزاران عکاس حرفهای منظره در سراسر جهان وجود دارند، شما نیز میتوانید یکی از آنها باشید. برای کسب درآمد از عکاسی راههای زیادی وجود دارد، مثلا میتوانید عکاسی را آموزش دهید، عکسهایتان را در وبسایتهای استاک مانند شاتر استاک بفروشید یا وبسایتی برای نمایش عکسهایتان و آموزش عکاسی راهاندازی کنید و از طریق نمایش تبلیغات کسب درآمد کنید. البته در ایران نباید توقع زیادی از درآمد عکاسی داشته باشید.
سخن پایانی
در اینجا مباحث زیادی را مطرح کردیم، ولی عکاسی طبیعت گستردهتر از آن است که بتوان آن را در یک مقاله پوشش داد. همانطور که گفتیم عکاسی از طبیعت فقط شامل ثبت غروبهای زیبا نیست. باید مجموعهای از مهارتها را کسب کنید، صبور باشید و تکنیکهای عکاسی را تمرین کنید.
منبع: adorama