این روزها صحبت از مد پایدار در میان فعالان صنعت پوشاک بیشتر شنیده می‌شود. هر چه بیشتر از تاثیر مخربی که لباس‌های ما می‌توانند بر محیط زیست بگذارند آگاه شویم، بیشتر به مد سبز اهمیت خواهیم داد.
در تخمین‌های جدید ارائه شده از آلاینده‌های محیط زیست، صنعت پوشاک را مسئول ۴ تا ۱۰ درصد گاز گلخانه‌ای تولیدشده در هر سال می‌دانند. این رقم تکان‌دهنده‌ای است و فعالان محیط زیست را وادار به واکنش و ارائه راهکارهایی برای توسعه پایدار در صنعت مد کرده‌است. در ادامه بیشتر با مد پایدار و انواع راهکارهای آن در حفظ محیط زیست آشنا می‌شویم.
مد پایدار یا Sustainable Fashion چیست؟
Sustainable Fashion چتری است که تمامی راهکارهای کمک به پایداری و سلامت محیط زیست و افراد شاغل در صنعت پوشاک را در بر می‌گیرد. از مهم‌ترین اهداف مد پایدار می‌توان به کاهش تولید کربن‌دی‌اکسید، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی، کاهش زباله‌های صنعتی و اطمینان از شرایط کاری مناسب کارگران تولیدی‌های پوشاک اشاره کرد.
مصرف انرژی و تولید زباله در صنعت مد
آلایندگی محیطی صنعت مد بسیار بالاست و معمولا کمتر به چشم می‌آید. آمارها نشان می‌دهند که هر فرد در سال ۲۰۱۴ به طور میانگین ۶۰ درصد بیشتر از سال ۲۰۰۰ لباس خریده است و هر لباس را نصف مدت قبل نگه داشته است. هر ساله ۸۵ درصد از کل منسوجات به زباله‌دانی می‌روند و شستن برخی از انواع لباس هزاران ذره پلاستیک آلاینده را به اقیانوس‌ها می‌فرستد. چنین روندی همچنان ادامه دارد و تولید پوشاک بیشتر به مصرف انرژی بیشتر و تولید زباله‌های بیشتر منجر می‌شود.
آسیب‌های زیست‌محیطی فست فشن
برندهای مد سریع یا Fast Fashion از انواع تکنیک‌های بازاریابی برای مصرف‌گرایی هر چه بیشتر و کشاندن ما به فروشگاه‌هایشان استفاده می‌کنند. نام برندهای فست فشن با لباس کم‌کیفیت و ارزان گره خورده است و برای پایین آوردن هزینه‌های تولید از روش‌هایی استفاده می‌کنند که آسیب به محیط زیست و تضییع حقوق کارگران تولید لباس را در پی دارد.
استفاده بیش از حد از آب، ورود میکروفیبرهای پلاستیکی به دریاها و بالارفتن تولید لباس و ضایعات آن از آسیب‌های فست فشن به محیط زیست ماست. برای حرکت در مسیر مد پایدار باید تلاش کنیم که اگر بودجه ما اجازه می‌دهد از برندهای فست فشن دوری کنیم و پوشاکی گران‌تر ولی ماندگارتر و کم‌آزارتر برای طبیعت را خریداری کنیم.
راهکارهای مد پایدار یا Sustainable Fashion
پوشاک کمتر ولی باکیفیت‌تر بخریم
مد آرام‌مصرف (Slow Fashion) یکی از بهترین راهکارهای مد سبز برای مصرف‌کنندگان است. کافی است کمتر لباس نو بخریم و از لباس‌هایی که داریم بهترین استفاده را ببریم. برای اینکار باید یادقت خرید کنیم و به کیفیت لباس توجه زیادی داشته باشیم.
لباسی که با استایل شخصی شما هماهنگ است و کیفیت پارچه و دوخت بالایی دارد را می‌توانید بارها بپوشید و زیبا به نظر برسید و به حفظ محیط زیست نیز کمک کنید. این راهکار در مقابل فرهنگ فست فشن قرار دارد که به شما می‌گوید لباس کم‌کیفیت و مد روز بخرید، یکی دو بار بپوشید و دور بیندازید. فعالان مد پایدار پیشنهاد می‌کنند قبل از خرید یک لباس از خودمان بپرسید «آیا این لباس را حداقل ۳۰ بار خواهم پوشید یا نه؟»
لباس‌های باکیفیت دست دوم و وینتیج بخریم
خرید لباس دست دوم از بهترین روش‌های مد پایدار است. شما با این کار لباس مورد نیازتان را تهیه می‌کنید بدون اینکه تولید آن باعث آلودگی زیست‌محیطی شود. البته توجه کنید که خرید لباس‌های دست دوم کم‌کیفیت و فست فشن کمک چندانی به حفظ محیط زیست نمی‌کند، زیرا شما به طور غیرمستقیم دیگر مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کنید که چنین لباس‌هایی را بیشتر بخرند و پس از اندکی استفاده به شما بفروشند.
بهترین روش خرید لباس‌های دست دوم باکیفیت و وینتیج است، لباس‌های نفیس قدیمی که به خوبی با لباس‌های جدید شما ترکیب می‌شود و استایل زیبایی می‌سازند. البته خرید چنین لباس‌هایی معمولا پرهزینه است ولی اگر بودجه شما اجازه می‌دهد، راهکاری عالی است.
کرایه لباس را امتحان کنیم
یکی از راهکارهای مد پایدار کرایه لباس برای مجالس و مراسمات است. تولید پارچه‌های گران لباس‌های مجلسی معمولا آلایندگی و مصرف انرژی بالایی دارد و اگر شما لباس‌های نفیس و باکیفیت را حتی با مبلغی نسبتا گران کرایه کنید، بهتر از خرید یا دوخت یک لباس جدید است که یک یا دو بار بیشتر پوشیده نخواهد شد.
مواد استفاده‌شده در لباس را بررسی کنیم
با کمک بازیافت لباس‌ها می‌توانیم مصرف انرژی برای تولید پارچه‌های جدید را کم کنیم. با کمک فیلترگذاری در فرایند بازیافت می‌توانیم از نفوذ ذرات تجزیه‌ناپذیر به آب‌های آزاد جلوگیری کنیم. باید توجه کنیم که فقط لباس‌هایی که ۱۰۰ درصد از یک الیاف دوخته شده‌اند قابلیت بازیافت دارند. بنابراین لباس‌هایی که روی آنها نوشته شده است ۸۰ درصد از کتان، پشم و … برای بازیافت مناسب نیستند و بهتر است آنها را خریداری نکنیم.
کاشت گیاهان برای تولید الیاف ارگانیک راهکار دیگری است که به حفظ محیط زیست کمک می‌کند و ما را از شر آفت‌کش‌ها رها می‌کند. کتان ارگانیک یکی از این مواد است که تولید آن در کشور ما نیز آغاز شده است. البته باید توجه کنیم که برای آماده‌سازی و رنگ کردن نخ کتان ارگانیک از مواد شیمیایی مضر استفاده نشود.
بررسی کنیم که لباسمان را چه کسی و در چه شرایطی دوخته است
یکی از ارکان مد پایدار سلامت، رفاه و امنیت کارگران تولیدی‌های لباس است. رفتاری درست و اخلاقی است که بررسی کنیم که برند پوشاک مورد علاقه‌مان در کدام کشورها کارگاه دارد و چه خبرهایی از شرایط کارگران آن منتشر می‌شود.
بعضی از برندها دارای گواهی شرایط کاری مطلوب هستند و بعضی از برندهای کوچک‌تر به دلیل هزینه به دنبال گرفتن گواهی نرفته‌اند. بهترین راه این است که نگاهی به سایت و صفحات شرکت‌ها در شبکه‌های اجتماعی بیندازیم و سیاست‌هایشان را بررسی کنیم. اگر یک برند جهانی در رسانه‌هایش حرفی از شرایط کارگرانش به میان نیاورده باشد، علامت خوبی برای ما نیست.
حواسمان به مد وگان و مضراتش باشد
مد وگان دوستدار طبیعت است زیرا نمی‌گذارد حیوانات به هدف استفاده از پوست و خزشان در صنعت پوشاک تکثیر شوند و جلوی آزار حیوانات را می‌گیرد. تنها نکته منفی در مورد مد وگان این است که بعضی از برندهای پوشاک وگان، موادی مانند پلاستیک و دیگر مواد تجزیه‌ناپذیر را جایگزین فرآورده‌های حیوانی می‌کنند که این مواد برای محیط زیست آسیب‌زا هستند. بعضی از برندهای وگان سعی کرده‌اند این مشکل را با کمک مواد جدید مانند چرم آناناس یا پیناتکس، الیاف لنزینگ، چوب پنبه و مایکوورکز حل کنند.
پوشاک ایرانی بخریم
بخشی از آلایندگی صنعت پوشاک ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی برای انتقال محموله‌های پوشاک از کشور مبدا به کشورهای مقصد است. خرید پوشاک محلی نه تنها باعث شکوفایی اقتصاد محلی می‌شود بلکه تولید کربی‌دی‌اکسید را کاهش می‌دهد.
از لباس‌هایمان بهتر مراقبت کنیم
در مد سبز بسیار مهم است که عمر لباس‌هایمان را بالا ببریم. شستشو با شرایط مناسب و رسیدگی به لباس‌ها و رفو کردن و تعمیر آنها به عمر لباس اضافه می‌کند. حتی بهتر است از دیگر استفاده‌های ممکن برای یک لباس کهنه نیز نگذریم. مثلا لباس و شلوارهای جین می‌توانند تبدیل به کیف‌های شیک و متفاوت شوند.
کاری کنیم که لباس‌های قابل استفاده‌ای که نمی‌پوشیم را دیگران استفاده کند
بخشش لباس‌های قابل استفاده‌تان به خیریه‌ها و افراد علاقمند را دست کم نگیرید. فروختن لباس دست دوم و یا بخشیدن آن به فرد یا موسسه خیریه مناسب می‌تواند وقتگیر باشد ولی ارزشش را دارد. نگذارید لباس‌های باکیفیتتان به دلیل آنکه دیگه باب سلیقه شما نیستند در کمد بمانند یا به زباله‌دان ریخته شوند. حتی لباس‌های کهنه‌ای که قابل بازیافت هستند را به دست بازیافت بسپارید و قدم بزرگی در مد سازگار با محیط زیست بردارید.
برندهای مد پایدار
بسیاری از برندهای پوشاک جهان شروع به رعایت اصول مد پایدار کرده‌اند. تلاش این شرکت‌ها بیشتر در جهت کاهش مصرف آب، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده از مواد قابل بازیافت و رعایت حقوق کارگران بوده است.
این تلاش‌ها شاید کافی نباشد اما شروع بسیار خوبی است. چند نمونه از این برندها و اقداماتشان را در ادامه می‌آوریم.
Adidas
برند آدیداس در جهت استفاده از مواد قابل بازیافت تلاش می‌کند و قصد دارد از سال ۲۰۲۴ تنها از پلی‌استر بازیافتی استفاده کند. آدیداس مصرف آب را کاهش داده است، ۲۰ درصد از انرژی مصرفی را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌کند و به رفتار عادلانه با کارگران تولیدی متعهد شده است.
Levi’s
برند Levi’s سال‌هاست که مشغول به تولید پوشاک پایدار با پارچه دنیم است. این برند، پوشاک جین ماندگار تولید می‌کند که سال‌ها قابل استفاده است. برند Levi’s قصد دارد با یک تکنولوژی جدید مصرف آب را تا ۸۰ درصد کاهش دهد.
Zara
برند زارا تصمیم دارد تا سال ۲۰۲۲، پنجاه درصد از محصولات خود را در خط تولید Join Life قرار دهد که از روش‌های ساخت و مواد اولیه‌ای استفاده می‌کند که آسیب زیست‌محیطی کمتری دارد. زارا قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ صرفاً از منسوجات و مواد پایدار استفاده کند.
Polo R alph Lauren
برند پولو از برندهای مشهور جهان است که با برداشتن یک گام کوچک تاثیر بزرگی در حفظ محیط زیست می‌گذارد. پوشاک خط تولید Earth Polo از بطری‌های آب بازیافت‌شده ساخته می‌شوند و برای رنگ‌آمیزی پارچه از رنگی استفاده می‌کنند که نیاز به مصرف آب ندارد. این شرکت تخمین می‌زند تا سال ۲۰۲۵ می‌تواند ۱۷۰ میلیون بطری آب را بازیافت کند.
Columbia
برند کلمبیا در بعضی از محصولاتش مانند Outdry Eco تلاش قابل توجهی در بازیافت بطری‌های پلاستیکی می‌کند و به دلیل استفاده نکردن از رنگ، در مصرف آب صرفه‌جویی زیادی می‌کند. همچنین از روکش ضدآبِ بدون PFC استفاده می‌کند تا ضرر کمتری به محیط زیست برساند.
جمع‌بندی
آلایندگی صنعت مد بسیاری از فعالان محیط زیست را نگران کرده است و بسیاری از برندهای مطرح پوشاک جهان به سمت مد پایدار رفته‌اند تا بتوانند نظر مصرف‌کنندگان را به خود جلب کنند. البته تقویت مد سازگار با محیط زیست تنها وظیفه‌ای بر گردن برندها نیست و ما مصرف‌کنندگان نیز می‌توانیم راهکارهای مختلفی به کار بگیریم.
طراحان لباس نیز نقش زیادی در رواج فرهنگ مد پایدار در برندها و مصرف‌کنندگان دارند. نسل جدید طراحان لباس به دنبال بکارگیری اصول مد سبز با روش‌هایی خلاقانه هستند. بعضی از طراحان لباس به سراغ مواد طبیعی و پارچه‌های ارگانیک رفته‌اند که کاشت و تولید آنها برای محیط زیست آلایندگی کمتری دارد. بعضی دیگر به سراغ بازیافت خلاقانه رفته‌اند و به کمک تکه‌پارچه‌های مانده از لباس‌ها، طرح‌هایی زیبا و متفاوت ارائه می‌دهند. شما نیز می‌توانید از اصول مد سبز در طراحی‌های خود ایده بگیرد.
ما در مدرسه مد و فشن آموزال چندین دوره کاربردی طراحی لباس را تهیه کرده‌ایم که به شما در شروع حرفه طراحی لباس کمک می‌کند.
طراحی لباس
معماری
زبان انگلیسی
عکاسی